Ta NVO i Elektroprivreda Crne Gore rade projekat telemetrijskog praćenja jedinog crnogorskog para roda koji od 2012. godine gnijezdi u Beranama.
Taj par bijelih roda (Ciconia ciconia) ornitološki je interesantan s obzirom na to da u posljednjih 120. godina nije bilo pisanih nalaza gniježđenja, a od tada su se izmjenile tri generacije njihovih ptića.
„Rode su nekada pravile gnijezda na velikim krošnjama drveća, dok danas u nedostatku prirodnih oslonaca biraju električne ili stubove rasvjete, a često i krovove i dimnjake kuća. Beranske rode su svoje gnijezdo svile na stubu Elektroprivrede što je bio i jedan od razloga da kroz zajedničku saradnju, realizujemo projekat koji će prvenstveno obezbijediti sigurnost ovog harizmatičnog para, ali i praćenje njihovog potomstva kako bi prikupili više informacija o njihovim migracijama i budućim zimovalištima“, navode iz CZIP-a.
Prije očekivanog povratka roda, uklonjeno je staro gnijezdo i postavljena nova platforma za gniježđenje, odignuta od strujnih kablova.
Bijele rode su simbol rađanja novog života i vjernosti. Jednom kada odaberu gnijezdilište ostatak života gnijezde na istom mjestu. Pri godišnjim migracijama svom gnijezdu se prvo vraća mužjak, kako bi izvršio sve pripreme za dolazak ženke. Najduži zabilježen životni vijek rode je 39 godina.
„Kako bismo osigurali gniježđenje na toj platformi i izbjegli rizik od pravljenja novog gnijezda na drugim elektro stubovima, većina materijala starog gnijezda vraćena je na platformu. Međutim, ove godine u Berane se vratio samo mužjak, dok se za ženku pretpostavlja da je nastradala u toku migracije. Projekat telemetrije tada je interno odložen za narednu godinu kada se očekivao povratak mužjaka sa novom ženkom“, saopšteno je iz Centra.
Ako uspije gniježđenje rožajskih roda, uslijediće prstenovanje ptića uz pomoć stručnjaka za rode iz "BirdLife Slovenija".
„Pored prstenovanja jedan ptić imaće priliku i da bude čipovan tj. da na svojim leđima nosi GPS uređaj pomoću kojeg će se naredne tri godine (vijek trajanja baterije) pratiti putanja njegovog kretanja. Lokacije će biti poznate u realnom vremenu, a praćenje rode dostupno svim građanima na veb stranici Elektroprivrede“, najavljuje CZIP.
Tim projektom Crna Gora se pridružuje drugim zemljama Evrope koje već duže vremena realizuju slične inicijative, a čiji su rezultati i naučne metode stekli veliku popularnost.
Zašto su nestale rode u Crnoj Gori?
Prvi zvanični podaci o prisustvu roda u našoj zemlji datiraju iz 1894. godine kad je tu boravio Othmar Reiser, najpoznatiji balkanski ornitolog tog vremena, porjeklom iz Austrije.
Prve rode su gledane na Plavnici (Skadarskom jezeru) već 7. februara iste godine, da bi se brzo nakon toga pojavio veliki broj roda koji je odlučio da se gnijezdi u Crnoj Gori.
Godinu dana kasnije, prve rode na Ulcinjskom području su zabilježene 25. marta i to nevjerovatnih 60 parova u okolini rijeke Bojane. Veliki broj roda gnijezdio je na plavnim livadama Skadarskog jezera na visokim vrbama i to van sela, na izolovanim mjestima.
„Reiser je konstatovao da je izolovanost roda u odnosu na okolne zemlje najvjerovatnije uzrokovana njihovim ubijanjem. To je vjerovatno i razlog što su nas rode zaobilazile više od sto godina uprkos postojanju za njih idealih staništa“, objašnjavaju u CZIP-u.
