U dokumentu se potencira da se u Crnoj Gori, kao nigdje u regionu, bilježi nedostatak preduzetničke i kompanijske aktivnosti za online koncepte poslovanja.
„Prema poslednjem izvještaju MONSTAT-a, procenat preduzeća koja su primala porudžbine putem interneta iznosi 24,3%, dok procenat preduzeća koja su plasirala porudžbine putem interneta iznosi 24,1%. Uprkos značajnom rastu u odnosu na 2014. godinu od 9,6% možemo konstatovati da mali broj preduzeća koristi online koncepte poslovanja“, upozorava se u dokumentu.
Zašto nema elektronskog biznisa: Razlozi za ovakvo stanje su brojni: mnoga preduzeća ponašaju se inertno, zadovoljni uobičajenim kanalima prodaje proizvoda i pružanja usluga ne žele da mijenjaju prodajnu platformu, a i nedostaje sluha za nove tehnologije.„Polazeći od navedenog, kao i činjenice da je veća upotreba ICT-a u direktnoj pozitivnoj korelaciji sa rastom bruto društvenog proizvoda odnosno sa jačanjem konkurentnosti nacionalne ekonomije, u cilju lakše dostupnosti sredstava za ovu vrsu poslovanja, definisano je da Investiciono razvojni fond ponudi kreditnu liniju za mala i srednja preduzeća i start-up kompanije kojima bi dominantna aktivnost bila usluge informacionog društva ili bi se temeljila na konceptu online poslovanja. Krediti bi bili ponuđeni uz kamatnu stopu od 2,5 odsto, dok bi za sjever, Nikšić, Cetinje i Ulcinj kamata iznosila dva odsto, grejs period do četiri godine i rok povraćaja do 12 godina“, navodi se u dokumentu.
Kreditna podrška, bi se prije svega, odnosila za za start up preduzeća (početnici u biznisu), za obezbjeđivanje ICT infrastrukture, kao podrška postojećim preduzećima za unapredjenje informatičke infrastrukture uključujući i računarsku opremu, ali i za podršku studentima koji namjeravaju da pokrenu biznis iz ICT oblasti, poput e-trgovine, e-marketinga i drugih oblika online organizovanja.
Elektronsko plaćanje i PayPal: Kada je elektronsko plaćanje u pitanju, u Analizi su idenfifikovani problemi poput bezbjednosti transakcija, nezaokružene legistalive za plaćenje taksi elektronskim putem, odnosno visoke bankarske provizije za e-plaćanje.„U Crnoj Gori je mogućnost slanja novca preko jednog od najbezbjednijih sistema PayPal dostupno od juna 2014. godine, ali je nemogućnost naplate preko ovog sistema prepoznato kao problem. Omogućavanje naplate preko PayPal-a u Crnoj Gori je veoma važan korak za dalji razvoj elektronske trgovine u kontekstu prodaje proizvoda i usluga u inostranstvu. Naime, zbog sigurnosti koju PayPal obezbjeđuje, mnogi kupci širom svijeta preferiraju one prodavce 23 koji koriste ovaj način plaćanja. Uvođenje kompletne PayPal usluge u Crnoj Gori otvorilo bi vrata izvozu i omogućilo svim prodavcima koji koriste internet kao kanal za prodaju roba i usluga da prošire svoju potrošačku bazu i postanu konkurentni na širem tržištu“, piše u Analizi, gdje se potencira dobra zaokruženost zakonske legislative.
Tako, Zakon o administrativnim taksama, u poglavlju Plaćanje taksene obaveze, član 7 propisao je da “takseni obveznik je dužan da priloži odgovarajući dokaz o uplaćenoj taksi koji može biti podnijet i elektronski“. Stav 3, pomenutog člana definisao je da će “bliže uslove i način plaćanja takse utvrditi Vlada Crne Gore posebnim propisom”.
„Postojanje ovog propisa u pravnom sistemu Crne Gore je od izuzetne važnosti, pogotovo što je ovim zakonom ukinuta Uredba o administrativnim taksama, a istim je stvoren osnov da se uredi plaćanje administrativnih taksi elektronskim putem, što je od izuzene važnosti za dalji razvoj elektronskog poslovanja i elektronske uprave“.
Mjere za poboljšanje elektronskog biznisa: Imajući navedeno u vidu predložene su sledeće mjere: Inicirati izradu Kodeksa elektronske trgovine, odnosno izradu i usvajanje kodeksa ponašanja trgovačkih, profesionalnih i udruženja potrošača naročito u odnosuna zaštitu prava maloljetnika, lica sa invaliditetom i zaštitu i poštovanje dostojanstva ličnosti. S tim u vezi, kao nadležni organ Ministarstvo je pripremilo Nacrt dokumenta i očekuje se njegovo usaglašavanje sa prepoznatim institucijama. Potrebno je, nadalje, uspostaviti evidenciju web sajtova preko kojih se u obavlja online trgovina Prema MONSTAT-ovom istraživanju o upotrebi ICT-a u preduzećima u Crnoj Gori 33,4% preduzeća preko svojih web sajtova pruža mogućnost online naručivanja ili rezervisanja proizvoda/usluga. Imajući to u vidu, u cilju jednostavnijeg praćenja online poslovanja neophodno je definisati metodologiju na osnovu koje će se, u najkraćem mogućem roku uspostaviti evidencija websajtova preko kojih se obavlja online trgovina. Mora se intenzivirati komunikacija sa PayPalom u cilju aktiviranja opcije primanja novca u Crnoj Gori preko ovog sistema. Osim toga, potrebno je donijeti propis kojim se uređuje mogućnost plaćanja taksi elektronskim putem, na osnovu Zakona o administrativnim taksama. Inicirati komunikaciju sa kartičarskim kompanijama i bankama za smanjivanje provizija na online transakcije sa ciljem podsticanja razvoja ebankinga i e-plaćanja, piše taksativno u mjerama.Presjek stanja: Pored ovoga, u Analizi je napravljen presjek stanja u oblasti sa identifikovanim problemima i dat je predlog mjera za unapređenje elektronske trgovine u Crnoj Gori. Pomenute mjere uključuju, instrukcije za dosljednu primjenu Zakona o elektronskoj tgovini, jačanje institucionalne saradnje, kreditnu podršku za mala i srednja preduzeća, startup preduzeća i studente za veće korišćenje informaciono-komunikacionih tehnologija,unapređenje sistema statističkih istraživanja u ovoj oblasti itd.
Podsjetimo, Vlada je u istom dokumentu, naredila Inspekciji da u saradnji sa Ministarstvom za informaciono društvo, pokrene gašenje naloga na društvenim mrežama preko kojih se obavlja nelegalna trgovina.
Ostaje da se vidi kako će ove mjere uticati na poboljašnje online poslovanja u Crnoj Gori i proklamovanog rasta BDP-a.
P.Z.
