„Nepovoljno sudi o srpskoj srednjevekovnoj državi Stojan Novaković u studiji ‚Nekoliko teža pitanja srpske istorije, povodom knjige Geschichte der Serben von Konst. Jireček, Gotha 1911.’ Novaković prebacuje, čak, Stefanu Dušanu da je patio od megalomanije.” (Konstantin Jireček, Istorija Srba, Druga knjiga - Kulturna istorija, poglavlje Uvod, Zmaj, Beograd, 1990)
Kralj Milutin umro je krajem oktobra (po starom kalendaru) 1321. godine, a za svetitelja je proglašen već 1324. godine. Kanonizovan je isključivo zato što je bio dinast Nemanjić, Srpska crkva je i nastala kao privatna crkva dinastije Nemanjić. Sava je osnovao samostalnu crkvu da Nemanjićima služi, i na zemlji i na nebu.
Srpski istoričari se utrkuju ko će Milutina više da ocrni - kao čovjeka. Simo Živković u časopisu "Srpsko nasleđe" (broj 5, maj 1998) piše: "...čudna je politika naše crkve: Nemanja je svetac, iako je indirektno ubio svog brata Tihomira: porazio ga u jednom boju na Kosovu (1168). (Tihomir bežao, i onako težak u oklopu, udavio se u Sitnici.) Milutin je prema Vladimiru Ćoroviću, zapanjivao svet svojim načinom života, pa je opet svetac. Možda zato, kako smo ranije rekli, što je bio veliki graditelj i ktitor. Sazidao stotinak crkava i manastira."U redakcijskom odboru ovog časopisa bili su i dvojica vladika - Sava Vuković i Lavrentije Trifunović. Njima nije zasmetalo to što se Živković čudi kako je moguće da su takvi ljudi proglašeni za svetitelje, jer za kler SPC nije važno da li je neko bio moralan ili nemoralan da bi bio kanonizovan. Sudeći po osobama koje kanonizuju, važno je - da je kanonizovani nešto za srpstvo uradio, da je za srpstvo uradio ono što kler SPC misli da je vrijedno. To je najvažniji uslov u SPC da bi neko bio kanonizovan, o čemu nam govore primjeri kanonizacija - Luke Vukmanovića, Joanikija Lipovca, Nikolaja Velimirovića, popova Mace Vukojičića, Šiljka, Prijovića... Takvo ponašanje SPC je jedinstveno među svim crkvama na svijetu, zapravo, SPC je instrument za realizaciju političkog projekta Velika Srbija, i protiv takve uloge SPC nema ništa protiv.
Kako piše Željko Fajfrić Milutin je imao pet žena, a crkva dozvoljava najviše četiri braka. Peti brak mu je bio sa vizantijskom princezom Simonidom koja je imala 5 godina kad ju je Milutin oženio. Fajfrić Milutina naziva "bezobzirni starac". Cijela Fajfrićeva knjiga Sveta loza Stefana Nemanje nalazi se na portalu rastko.rs.
Na istom portalu nalazi se i knjiga "Istorija Srba" poznatog istoričara Vladimira Ćorovića. Ćorović piše: “Kako je Milutin upotrebio Simonidu polno još kao nerazvijeno dete i pokvario joj matericu, to je bilo jasno da će taj brak ostati neplodan.“ (Vladimir Ćorović, Istorija Srba, rastko.rs)
Ćorović opisuje Milutina riječima: “surov, bezobziran, cinik, čovek samo svoje volje“ i još piše:
“Njegove oči, u individualno rađenim portretima u Nagoričanu i Gračanici, krive i male, imaju nečeg lukavog i požudnog, kao dve bitne crte njegovog karaktera. Milutin je bio velik vladar, ali rđav kao čovek. . ."
Ćorovića očigledno ni najmanje ne zanima to što ga je Srpska crkva proglasila svetiteljem, on ga samo vidi kao snažnog vladara (što je i bio), ali ga vrlo negativno kao čovjeka opisuje.
Valja napomenuti da je djelove sajta rastko.rs, samim tim i cio sajt, blagoslovio mitropolit Amfilohije Radović.
I istoričar Miladin Stevanović u knjizi “Kralj Milutin” (Knjiga-komerc, Beograd, 2002, str. 57) na isti način karakteriše Milutina, kaže: "Milutin je zaista bio veliki vladar, ali rđav kao čovek, dok mu je brat Dragutin, koji je sam svrgao oca sa vlasti, kao čovek imao više moralnih osećanja."
Ono što je za nas interesantno je - naši preci na čelu sa Crnojevićima nijesu Milutina priznavali za svetitelja. To nam dokazuje crkveni kalendar Đurđa Crnojevića za 1494. godinu. Kalendar je objavio Boško Mijanović u knjizi "Pashalni ciklus Đurđa Crnojevića" (Matica Crnogorska, Cetinje, 1994).
Faksimilno iz Mijanovićeve knjige, kalendar svetih za oktobar mjesec, sveti kralj Milutin nije upisan:
Iz kalendara još saznajemo da Crnogorci, osim Milutina, nijesu obilježavali još neke velike srpske svetitelje, kao što su Stefan Prvovenčani i knez Lazar Hrebeljanović. Knez Lazar je junački postradao na Kosovu 28. juna 1389. g, par godina kasnije Srpska crkva ga je kanonizovala, ali to Crnojevićima nije ništa značilo, oni Lazara nijesu pribrojali među svoje svetitelje. Nepoštovanje velikih svetitelja Srpske crkve kao što su bili kralj Stefan Prvovenčani, kralj Milutin, knez Lazar, jasno nam kazuje da Crnojevići nijesu smatrali da su nastavljači Srpske crkve. Da su Crnojevići svoju crkvu smatrali za nasljednicu Srpske crkve sve bi srpske svetitelje obilježavali, a Savu crvenim slovima (u kalendaru Crnojevića je obilježen crnim slovima).
Već sam prije mjesec dana pisao da je naša crkva u vrijeme Crnojevića bila nezavisna/autokefalna, nijednoj drugoj crkvi podređena, ko želi, može da pročita tekst - "Crnojevići za sveca nijesu priznavali Stefana Prvovenčanog".
