PODSJEĆANJE: Kako je u Crnoj Gori na današnji dan prije 27 godina spriječen prvi pokušaj državnog udara

Ipak, u avgustu i septembru održavani su takvi mitinzi širom Crne Gore. Glavni izvođač radova bio je Miroslav Šolević sa svojim ljudima iz Srbije, sa Kosova, ali i ,,domaće radne snage profesionalnih mitinga- ša“ iz Crne Gore.

Avgustovski i septembarski talas mitinga u Titogradu, Kolašinu, Nikšiću, Cetinju, Andrijevici i Murinu dobro su uzdrmali crnogorsko rukovodstvo, ali se ono još nije dalo, ostalo je „na nogama“, spremno da se suprotstavi daljoj eskalaciji populizma po trgovima. Međutim, srpski nacionalisti riješili su odlučno da nastave započeto. Glavno uporište ekspozitura organizatora tih mitinga – koji su u stvari bili namijenjeni rušenju režima u Crnoj Gori bila je IGM „Radoje Dakić“, a ispostave su formirane i u Željezari, Kombinatu aluminijuma, Pivari, ŽTP-u...

Dva dana uoči oktobarskog mitinga predsjednik sindikata „Dakića“ dobio je pismeni zahtjev od kolega iz beogradske opštine Rakovica da „Dakićevi“ radnici podrže „opravdane zahtjeve radničke klase Rakovice“, nešto ranije saopštene u Skupštini SFRJ. Predstavnici sindikata i SK „Dakića“ zatražili su od Poslovodnog odbora I direktora Draga Šofranca da se sjutradan (6. oktobra) ispred upravne zgrade održi miting solidarnosti sa radnicima Rakovice. Šofranac im je kazao da će 6. i 7. oktobra u njihovu fabriku doći delegacija iz SSSR-a radi zaključivanja važnih poslova, pa je taj miting pomjeren za 12. oktobar. Međutim, to je izgleda bila samo varka za policiju, koja je imala saznanja da je miting i bio planiran za 12. oktobar, ali da su organizatori, da bi je zavarali, požurili sa okupljanjem i odredili 7. oktobar.

Direktor Šofranac 7. oktobra otkazao je sastanak sa radnicima o povećanju plata, ali im je po njegovom nalogu saopšteno da im se vrijednost boda može povećati za polovinu zahtijevanog, što je izazvalo dalje uznemirenje. Neki analitičari smatraju da je Šofranac na taj način samo vješto odigrao ulogu koju mu je srpski lobi namijenio. Oko 11 sati radnici su se okupili pred upravnom zgradom. Ispred nje i na ogradi bili su istaknuti transparenti: „Proleteri svih zemalja, ujedinite se“, „Živjela radnička klasa“, „Dolje kapitalisti“, „Dolje foteljaši“, „Dolje lopovi“, „Dolje nesposobni“, „Hoćemo Draga“. Nešto kasnije pridružilo im se pedesetak studenata iz studentskih domova i pala je odluka da se ide ka Skupštini. Dakićevcima se usput priključuju i pojedini građani Titograda, kao i profesionalni mitingaši. Ispostaviće se da taj bunt neće teći dostojanstveno i u duhu poruka koje su bile na većem broju transparenata, već je oktobarski miting poprimio ekstremna nacionalistička obilježja. Odbor mitinga sačunjavali su inž. Pavle Milić kao i predsjednik i članovi Veselin Klikovac, Dragan Božović, Vule Radošević, Ismet Hadrijusufović i Drago Šofranac. U toku noći, na inicijativu Pavla Milića, u odbor su još ušli i dr Borislav Vučelić, Vasilije Drecun i Slavko Ivanović. 

Ispred Skupštine Crne Gore ,,dakićevcima“ se pridruživao sve veći broj ljudi. Poslije 16 časova okupljenima je pročitano 13 zahtjeva upućenih najvišim organima Crne Gore. Mitingaši su ih dobili napismeno od beogradske centrale i crnogorska vlast objektivno ih nije mogla ispuniti. Osam zahtjeva odnosilo se na probleme koje nije bilo moguće rješavati u  Crnoj Gori, već samo na nivou Jugoslavije. Traženo je da se formira vijeće udruženog rada u Skupštini SFRJ, za što su se kategorički i ranije zalagali svi subjekti Crne Gore i mnogi u federaciji. Zahtijevane su bezuslovne ostavke prozvanih crnogorskih rukovodilaca, kao i zabrana njihovog putovanja van zemlje. Zatražena je odgovornost rukovodstava RadioTelevizije Titograd i republičkog lista Pobjeda. Da bi prikrivali svoje nacionalističke namjere, organizatori mitinga služili su se parolama: „Hoćemo promjene“, „Živjela radnička klasa“, „Živio SKJ“, pjevali „Druže Tito, mi ti se kunemo“ i skandirali „Jugoslavija, Jugoslavija“... Ali, ispred Skupštine je praštalo i: „Dolje Vidoje Žarković“, „Živio Slobodan Milošević“, „Ko to kaže, ko to laže, Srbija je mala“, „Mi smo Slobovi, Slobo je naš“, „Listaj goro, cvjetaj cvjeće, Crna Gora u boj kreće“, „Slobodane, Slobodane, tvoji smo regruti – pobićemo, pobićemo ili izginuti“, „Izdali ste srpstvo“, „Slobodane, srpski sine, kad ćeš doći na Cetinje“…

Situacija se naglo pogoršala drugog dana mitinga, 8. oktobra  u jutarnjim časovima. Govornici su pozivali masu na obaranje legalnih institucija, čak i na rušenje objekata i druge imovine. Predsjednik Predsjedništva Crne Gore dr Božina Ivanović saopštio je mitingašima da su predsjedništva Republike i SK CG prihvatila sve opravdane zahtjeve radnika i studenata i zamolio ih da se raziđu. Mitingaši su nastavili da uzvikuju parole vrlo problematične sadržine, a jedan od učesnika je, čak, oteo mikrofon iz ruku predsjednika Ivanovića i onemogućio ga da govori. Uslijedilo je opasno komešanje, ali i divljanje pojedinih mitingaša, pa je policija, na osnovu odluka dva predsjedništva o zavođenju „hitnih mjera“ u opštini Titograd odlučila da se miting prekine. Najveći broj građana poštovao je tu odluku i pošao kućama. Radnici Željezare, koji su u toku noći došli na miting u Podgoricu sa pet autobusa i jedan autobus sa studentima iz Nikšića vratili su se natrag, bez primjedbi na postupak milicije.

Ispred Skupštine ostali su samo profesionalni mitingaši koje je milicija, ,,postupajući po naređenju“, lagano potisnula prema obližnjem parku, a pošto ni otuda nijesu htjeli da se raziđu, upotrijebljena su i sredstva prinude.

Miting koji su u Titogradu započeli radnici „Radoja Dakića“, na kojem su bili i neki profesionalci, mitingaši koji su organizovali mitinge po Vojvodini i užoj Srbiji završen je intervencijom milicije 8. oktobra. Istoga dana, šest autobusa i šezdesetak automobila radnika Željezare ,,Boris Kidrič“, koji su iz Nikšića krenuli ka Titogradu, policija je zaustavila kod mjesta Žuta greda i rastjerala ih suzavcem. Osmoro je zatražilo ljekarsku pomoć. Saopšteno je da su povrede nastale „isključivo prilikom bježanja od suzavca niz strmi teren“. Intervencija milicije pred crnogorskim parlamentom i Žutom gredom poslužiće kao jedan od udarnih propagandnih aduta u kvalifikovanju tadašnje republičke vlasti kao „antinarodne“, koja bije ,,nedužne radnike“. Ono što nije uspjelo organizatorima protestnih mitinga tokom oktobra, Milošević i njegovi sljedbenici u Crnoj Gori ostvarili su nekoliko mjeseci kasnije, u januaru 1989. Tada je crnogorsko rukovodstvo, sličnim ,,događanjem naroda“, naćerano da podnese kolektivnu ostavku. Milošević je tako obezbijedio ,,četvrti glas“.

Pobjeda