-Dani nauke ove godine slave mali jubilej. Kada smo počinjali, osim neizmjernog entuzijazma, imali smo želju da ovdje kod nas približimo nauku svakoj znatiželji. Moram priznati da je interesovanje iz godine u godinu bilo sve veće, tako da već za ove Dane nauke imamo najavu za preko 10.000 đaka. Imali smo viziju, ili bolje to da nazvovemo željom, da gosti budu velika naučna imena i priznate laboratorije širom svijeta. Ove godine naše želje su doživjele veliki prasak jer je naš ovogodišnji partner CERN, najveća laboratorija za fiziku čestica u svijetu, kazala je na otvaranju koordinatorka festival i PR Ministarstva nauke Milena Milunović.
Ministarka Sanja Vlahović je kazala da se ne može zaboraviti podška koju je Ministarstvo imalo u protekle četiri godine, a to uključuje strane ambasade, Evropsku komisiju koja je sufinansirala, projekte, te Planetarijum koji je organizovao Centar za promociju nauke iz Srbije.
-Demokrit je još četiri vijeka prije nove ere govorio: ako uzmete jabuku i podijelite na puno sitnih djelova, doći ćete do jednog koji se ne može više dijeliti, a to je atom, nedjeljiv. I sve na svijetu napravljeno je od atoma, zemlja, voda, ljudi, govorio je Demokrit. Samo postoje atomi i praznina. Moramo priznati da ovoliko vjekova nakon onoga o čemu je govorio i promišljao, moramo reći da se divimo zapažanjima iz tog vremena, ali se svakako zapitamo šta bi se desilo da su Demokrit i sjajni umovi tog vremena imali priliku da istražuju u nekom od centara izvrsnosti, kazala je Vlahović na svečanom otvaranju.
Najpoznatija naučnoistraživačka instuticija – CERN sada je dostupnija Crnoj Gori, istraživačima, mladim naučnicima i svima koji su istinski ljubitelji nauke.
Prema riječima Rudigera Vosa, direktora CERN-a za međunarodnu saradnju, zadovoljstvo je biti u Crnoj Gori poslije pedeset godina, i prisustvovati Otvorenim danima nauke.
-Reći ću vam da je posao sa CERN-om bio recept za uspjeh. Danas je CERN globalni poduhvat. Trenutno imamo 21 državu članicu, a nadamo se da ćemo do kraja godine imati 22 članice. Imamo tri priključena člana, jedna od tih je susjedna država Srbija i nadamo se da će postati punopravan član iduće godine. Ono što je važnije od toga je to da laboratorije u CERN-u pružaju mogućnost za 11.000 istraživača, koji dolaze sa 650 univerziteta širom svijeta, kazao je Vos.
Laboratorija u CERN-u je atraktivna zbog projekata i instrumenata koje su na raspolaganju, prije svega velikog hadronskog sudarača – LHC-a, koji je izuzetan instrument čiji potenicjal nije još uvijek iskorišten.
-Moram da vam dam naučni primjer šta smo mi postigli. Govorimo o otkriću Higsovog bozona iz 2012.godine, zahvaljujući našim laboratorijama. To je rezultiralo Nobelovom nagradom 2013.godine. Nažalost, nijesmo je mogli svi dobiti, koji smo učestvovali, jer Nobelova nagrada ne može da se dodijeli na toliki broj pojedinaca, a nas je bilo tri hiljade, ali dobila su dva čovjeka koji su predvidjeli njeno postojanje, kazao je Vos.
Saradnja između CERN-a i Ministarstva nauke je formalno potpisana 2007.godine, ali to je samo parče papira, i dok se tiče čelnika CERN-a, kako kaže Vos, ta kooperacija će se i dalje oplemenjivati.
-Mi smo spremni da proširimo saradnju i tom sporazumu damo naučni kontekst i dočekamo sve veći broj naučnih grupa, mladih istraživača i studenata sa ccrnogorskih fakulteta da učestvuju u našem radu, zaključio je Vos.
Izložbu “CERN u Crnoj Gori – čudesni svijet čestica” je otvorio Saša Šmeling, iz CERN-a. On je prisustnima objasnio čime se CERN bavi, koje istraživačke alatke koristi, gdje je smještaj, kako funkcioniše LHC sudarač protona. Posjetioci su imali priliku da na panoima i interaktivnim video bimovima više saznaju o ovoj instituciji. Iz to, veliko interesovanje je za interaktivnu igru Proto fudbal, koja na zabavan način ilustruje sudaranje čestica.
Izložba će biti otvorena svakog dana, do 25.septembra u Atlas Capital Centru, od 10 do 20 časova.
Nakon svečanog otvaranja izložbe posjetioci su imali priliku da u atrijumu Atlas Capitala odgledaju multimedijalni performans pozorišta DODEST „Prometej-pokušaj svjetlosti“.
Ovogodišnji Otvoreni Dani nauke sastoje iz nekoliko segmenata. Prvi je Fabrika znanja, koja će se održavati na Univerzitetu Donja Gorica i u prostorijama Digitalizuj.me u City kvartu. Pored brojnih predavanja, radionica i kvizova, jedan od ključnih segmenata ovogodišnje Fabrike znanja biće izložba pod nazivom „Fotonika“.
Specijalni gost Festivala, u sklopu programa „Priča o osvajanju kosmosa“, biće američka astronautkinja Marša Ivins, koja je učestvovala u ŠATL misijama. Ona će u OŠ „Vlado Milić“ 22.septembra u trajanju od 09 do 10 časova održati predavanje o svemirskim putovanjima, govoriti o iskustvu o agenciji NASA, te približiti publici kako izgleda život u svemiru, obzirom da je ona provela ukupno 55 dana u svemiru, od čega je njen najduži neprekidni boravak u orbiti oko Zemlje trajao 14 dana.
U sklopu programa Arheologija i arheolog u Centru za konzervaciju i arheologiju Crne Gore, očekuju nas sjajne radionice, tribine i izložbe, koje su rađene sa JU Muzeji i galerije Podgorice.
Na arheološkom lokalitetu Duklja 22. i 24.septembra organizovaće se Arheolab, a tribine i izložbe će biti u Kuslevovoj kući, od 18 do 22 časova.
U Galeriji savremene umjetnosti na Kruševcu od 22. do 25.septembra od 10 do 18 časova u organizaciji Prirodnjačkog muzeja biće organizovana Izložba Crna Gora u doba mezozika.
Na festivalu će biti organizovane radionice Orena Farbera, dugogodišnjeg popularizatora nauke. On je posvećen razvoju metoda za izvođenje nastave na kreativan i uzbudljiv način.
Festival će se završiti 25.septembra sa programom - Noć istraživača kada se tradicionalno u svim gradovima širom Evrope posljednjeg petka u septembru organizuju eksperimenti, otvorene laboratorije, naučne tribine...
Otvoreni Dani Nauke 2015 trajaće do 25. septembra. Sve detaljnije informacije o lokacijama, predavanjima i terminima možete provjeriti na zvaničnom sajtu festivala na www.daninauke.me
A.S.
