Kada je riječ o poljskoj muzičkoj kulturi, Frederik Šopen se nesumnjivo izdiže kao centralna figura, preko koje je zvučni korpus poljskog folklora ušao u sferu visoke umjetnosti. Tokom prošlog vijeka, u eri globalnih medija, ova ličnost je postala mnogo popularnija, svakako i poznatija, nego što je to bila u vrijeme koncertne prakse francuskih salona, prve polovine XIX vijeka. Međutim, pored toga KotorArt Don Branakovi dani muzike prezentovali su jednu drugu, dosta kasnije valorizovanu poljsku muzičku praksu. Riječ je o muzici XX vijeka, koju su nam predstavile poljske umjetnice - violinistkinja Patricja Pjekutovska i pijanistkinja Ana Mjernik. One su izvele djela Karola Šimanovskog, Vitolda Lutoslavskog, Kžištofa Pendereckog, Marjana Borkovskog i već pomenutog Šopena.
Pjekutovska, iako pripada mlađoj generaciji umjetnika, do sada je održala više od šest stotina koncerata u 32 države širom svijeta. Diplomirala je na Muzičkom univerzitetu "Frederik Šopen" u Varšavi, a postdiplomske studije završila je na Kraljevskom konzervatorijumu u Briselu u klasi prof. Igora Ojstraha. Snimila je deset kompakt diskova, od čega su šest s djelima poljskih autora XX vijeka, dakle, s programom koji je njena specijalnost, kako se pokazalo na kotorskom nastupu. Pored kamernih kompozicija, to jest za violinu i klavir, Pjekutovska je na KotorArtu izvela i dva djela za solo violinu - Kadencu Kžištofa Pendereckog, originalno napisanu za violu, kao i Slike br. 2 koje je savremeni poljski kompozitor, muzikolog i teoretičar Marjan Borkovski napisao 1975. godine, s mogućnošću da djelo izvodi bilo koji gudački instrument. Inače, Pjekutovska već pet godina održava solističke resitale u pravom smislu te riječi - sama na sceni - izvodeći kompozicije u istorijskom rasponu od Baha do Pendereckog.
Ana Mjernik diplomirala je na Muzičkoj akademiji u Krakovu, a interesantno je spomenuti da je takođe studirala i pod mentorstvom Slavomira Zubžickog, konstruktora orguljske viole, umjetnika koji je prošle godine u Kotor donio taj Da Vinčijev instrument. I ona je usmjerena uglavnom na savremenu muziku, mada je upravo s Pjekutovskom snimila kompakt disk s kapitalnim violinskim sonatama Johanesa Bramsa i Sezara Franka. Mjernik često održava koncerte koji uključuju samo djela poljskih kompozitora, na kojima, kao i na KotorArtu, za početnu, istorijski najraniju tačku uzima Frederika Šopena. Tako je bilo i na Don Brankovim danima muzike, kada je poslije prve tačke, Romanse za violinu i klavir op. 23 Karola Šimanovskog, i veoma ozbiljne, interpretativno zahtjevne i nadasve efektne Partite za violinu i klavir Vitolda Lutoslavskog, uslijedio Šopenov Nokturno. Doduše, on jeste bio poznat odnosno popularan - onaj u Es-duru, op. 9, broj 2. Međutim, s obzirom na to da većinski udio muzike XX vijeka, Šopen je u tom zvučnom okruženju zaoštrenog i poništenog tonaliteta, sonorike i serijalizma, melodija i djela u celini građenih raznorodnim avangardnim postupcima predstavnika Nove poljske škole, djelovao sladunjav i bio sasvim nepotreban.
Iako ovakav program, posebno u manjim sredinama, može biti mač s dvije oštrice, u smislu slabijeg prijema kod publike zbog manje slušno prijemčivih kompozicija, KotorArt je dao zeleno svjetlo avangardnom duhu, koji sve više i češće biva izostavljen, a onda i zaboravljen. Ovaj uigrani duo poljskih umjetnica vrijedi poslušati kad god je to prilika.
Boris MARKOVIĆ
Foto: KotorArt/Duško Miljanić
