- Satelitski računi u turizmu (TSA) predstavljaju izuzetno kompleksno istraživanje koje je rađeno samo kao pilot projekat i to za neke osnovne varijable, a baziralo se na procjenama za 2009. godinu - kazao je Muratović o istraživanju čiji su rezultati objavljeni 2011. godine.
TSA je definisan Zakonom o zvaničnoj statistici i sistemu zvanične statistike 2012. godine kao dio aktivnosti koje Zavod za statistiku Crne Gore - MONSTAT sprovodi u saradnji sa NTO, Ministarstvom održivog razvoja i turizma, Centralnom bankom Crne Gore i drugim organizacijama od kojih dobijaju podatke i informacije potrebne za ovo opsežno istraživanje. Kako se navodi u metodologiji MONSTAT-a, cilj TSA je mjerenje ekonomskih efekata turizma jedne zemlje na osnovu poređenja turizmom generisane potražnje za proizvodima i uslugama, te njihove ponude. Istraživanjem se detaljno analiziraju svi aspekti potražnje za proizvodima i uslugama koje su vezane za aktivnosti turista, sagledava se povezanost s ponudom tih proizvoda i usluga u ekonomiji, i opisuje se odnos ponude sa ostalim ekonomskim aspektima. Svaka država kojoj je turizam jedno od ekonomskih opredjeljenja, godinama radi na pripremama TSA, čiji se rezultati koriste za razvojne strategije na različitim nivoima - od izdavaoca privatnog smještaja i malih poljoprivrednik firmi, do cijelih regiona i same zemlje.
- Kako bi izgradili kvalitetne Satelitske račune u turizmu, moramo se u potpunosti usaglasiti sa regulativom Evropske unije iz 2011. godine. Pomenuto usklađivanje neće biti obavljeno prije ulaska Crne Gore u Evropsku uniju - dodaje Muratović.
Usklađivanje sa evropskom regulativom koje je u toku promijeniće u značajnoj mjeri dosadašnji način prikupljanja, obrade i, na kraju, objavljivanja rezultata statističkih istraživanja. S druge strane, promjene koje su u Crnoj Gori nastupile ustanovljavanjem novih opština, kao i novog razvrstavanja turističkih mjesta po kategorijama, već sada je uslovilo novine u prikupljanju podataka sa terena. Kako je precizirao Muratović, MONSTAT zvanično prikuplja podatke o turističkom smještaju prema novom obrascu koji se koristi od početka prošle godine.- Upitnik kojim se prikupljaju podaci o turističkom prometu i smještajnim kapacitetima, takozvani mjesečni izvještaj o dolascima i noćenjima turista, prošle godine je promijenjen. Novi podaci o smještajnim kapacitetim u individualnom smještaju sada su u završnoj fazi obrade, a cilj je da, nakon potpune obrade, budu uporedivi sa prethodnim godinama.
Razlog ovih promjena su i nove kategorije ugostiteljskih objekata koje su dodate u novi upitnik. Naš sagovornik takođe podsjeća da, iako se podaci odnose na avgust" jer tada ljetnja turistička sezona dostiže vrhunac", oni se objavljuju tek u februaru naredne godine. Sa svim ovim promjenama, dobijanje novih rezultata je daleko od prostog zadatka.
- Kao u svakoj grani ekonomije, i u turizmu postoji određeni broj smještajnih kapaciteta u takozvanoj "sivoj zoni". Kao takve, nemamo mogućnost da ih evidentiramo, jer se Zavod za statistiku Crne Gore bavi evidencijom turista u registrovanim ugostiteljskim objektima. Kako istraživanje bude napredovalo, i kada se stvore uslovi za sprovođenje satelitskih računa u turizmu, ujedno će doći i do evidencije pomenutog turističkog prometa. Takođe, kroz sagledavanje monetarnog aspekta turista u ovoj izuzetno složenoj privrednoj aktivnosti, doći će se do znatno šireg obima podataka od onog kojima sad raspolažemo, a za našu instituciju je najbitnije da se sigurnim koracima krećemo u tom smjeru - zaključuje Muratović za Portal Analitika.
K.J.
Foto: nexttriptourism.com
