Uz to, Savezna republika Jugoslavija je bila pod sankcijama međunarodne zajednice, pa su svi kontakti sa spoljnim svijetom, od sportskih, preko kulturnih, do privrednih, bili onemogućeni. TV Festival je zamišljen kao “prozor u svijet“, jedina veza sa onima što su normalno živjeli. Nosilac organizacije bio je Turistički savez Bara (TSB), još 1988. godine izabran za najbolji u svojoj branši u velikoj Jugoslaviji, a na čelu Organizacionog odbora Festivala bio je Vojo Banović, direktor TSB.
“Naš čuveni fotograf Anto Baković me kontaktirao i rekao da u Baru odnedavno živi istaknuti TV stvaralac Pero Radović, te da bi bila dobra ideja da se formira TV Festival poput onoga u Neumu. TS nije imao finansijskih mogućnosti, ali su u predsjedništvu Saveza bili direktori privrednih giganata Bara: ondašnje Luke, ’Primorke’, ’Korala’, ’Biserne obale’, ’Inexa’, ’ZIB-a’, ’Rumijatransa’... Srećom, ideja je ljudima bila interesantna, a specifikum Bara je da dobre ideje ljudi podrže, bez obzira na političku profilaciju, pa smo krenuli sa poslom“, kaže Vojo Banović.
On navodi da su oko vizuelnog znaka – masline u prozoru imali veliku pomoć Akademije na Cetinju i dekana Dragan Karadžića, te da je u Buljarici radionica za glinene proizvode Boba Mitrovića omogućila da znak postane upotrebni predmet, tj. zlatna, srebrna i bronzana maslina.
Za Pera Radovića, jednog od ljudi koji su osnovali TV Sarajevo, ovo je bio novi izazov. “Znali smo da nas republika prihvatiti neće, jer je Bar tada bio jedini opozicioni grad, ali se predsjednik opštine Bar Zarija Lekić svojski zalagao za ideju, nabavljao sredstva, mi smo gurali...“, sjeća se Radović.
Da se ne bi oslanjali na porozno ljudsko sjećanje, iščitavamo jedan od rijetkih sačuvanih kataloga Prvog TV Festivala u Baru. A u njemu piše da su, uz TSB, samo tri suorganizatora Festivala: Hotelsko preduzeće “Korali”, Kulturni centar Bar i Radio Bar.
Takođe stoji da su u Predsjedništvu Savjeta Miša Janketić, Zarija Lekić - tadašnji predsjednik Opštine Bar, Petrašin Kasalica - direktor Luke Bar i Dragan Simović - direktor “Korala”, danas potpredsjednik Opštine Bar.
Zanimljivo je da se među članovima Savjeta pominju mnoge poznate ličnosti, upravo one za koje Banović kaže da su dale glas “za”: Princ Nikola Petrović, Goran Bregović, Đorđe Balašević, slikar Nikola Gvozdenović, režiseri Čedo Dragović i Goran Marković, Boro Stjepanović, Radmila Vojvodić, Miodrag Ćaki Lekić... Međutim, kaže Banović, izostala je pomoć od onog od koga se najviše očekivalo – Televizije Crne Gore. Iako se danas često pominju kao suorganizatori prvog TV Festivala, to, jednostavno, nije istina.
“Bili smo na razgovoru i nisu htjeli ni da čuju o bilo kakvoj pomoći. Za njih faktički festival nije postojao, što je značilo dodatne troškove. Zato smo sa privatnom televizijom ’Sky Sat’ iz Herceg Novog ugovorili da prenose dio programa, a iz Sava centra je direktor Vučinić, porijeklom Crnogorac, pomogao pozajmljivanjem opreme. Imali smo podršku Drugog programa TV Srbije, TV Novosti i manjih srpskih TV stanica, ali nismo imali naše televizije. Napravili smo link na brdu Volujica i omogućili da svi građani Bara ta četiri dana maja 1995. godine imaju svoju televiziju, što je odjeknulo u gradu fantastično”, ističe Banović.
“Bez sinhronizacije čitave opštine, ne bi se uspjelo. Mobilisana je armija volontera iz Radija, Kulturnog centra, Gimnazije, privatnih lica... Grad je disao za festival, čak su i kafići davali popust gostima. Brojem i slovom, TVCG je dala u Trećem dnevniku samo dva minuta za svo vrijeme trajanja manifestacije. Možda je i takvo ponašanje TVCG izazvalo inat kod Barana da se prebrode teškoće i nepoznanice“, objašnjava Anto Baković, jedan od idejnih tvoraca Festivala, čiji je film “Oliva - Maslina” bio u zvaničnoj konkurenciji dokumentarnog filma, produkcija “Roller / Yugofoto”.
Tako je jedini put u svojoj istoriji Bar imao svoj kanal. Prikazivali su se sadržaji sa TV Festa, ali i aktuelni filmski hitovi, skrivene kamere snimane u Baru, dokumentarne emisije i ankete vezane za Bar, a nakon ponoći i – erotski filmovi. Čitava armija srednjoškolaca je radila čitavu noć omašćena šapirografom, ljudi su oblikovali tokom noći bilten da bi ujutro izašao. Mjesto događanja, hotel “Topolica” je bilo krcato čitavu noć, u taverni su se pravili koncerti i disko večeri.
Ono o čemu se tada malo govorilo je činjenica da kasete sa materijalom nisu mogli redovnim putem stići na odredište. “Nama su i naše ambasade pomagale. Ambasada u Moskvi je uzela kasete ruske televizije, pa nam slala diplomatskom poštom”, sjeća se Banović.
“Na prvom Festivalu bilo je dvadesetak televizija, a među njima i one sa kojima zvanična Crna Gora nije imala diplomatski kontakt. Kolege iz Slovenije, Bugarske i Rumunije slale su emisije našim zajedničkim prijateljima u Makedoniju, a odatle ih je u prepunom gepeku donio dokumentarista Stane Lazanovski. Tako je Internacionalni TV festival u Baru krenuo sa filmovima iz Stanetovog gepeka“, veli Pero Radović.
Osim festivalskog, boravak u Baru, u sankcijama zatvorenoj zemlji, za strane autore imao je mnogostruko veće značenje. I za organizatore, takođe.
“Imali smo zamisao da televizije dođu na TV festival sa ekipama, iako smo znali da će to da košta. Organizovali smo da svi stranci, a bilo je iz 12 zemalja, obiđu najljepše djelove Crne Gore, snime kadrove i da naprave emisije kad dođu kući. Kad neko dobije nagradu, on će da napravi gdje je bio, a vi takav marketinški dio ne možete da platite nikakvim parama“, objašnjava tadašnju “taktiku” Vojo Banović.
Velike domaće i strane TV kuće održavale su promocije svake noći u diskoteci tadašnje “Topolice”, a produkcija “Roller / Yugofoto”, sa restoranom “Pirat” Ljuba Karanikića, održala je promociju pod Starom maslinom, organizirajući “Piratski sto” – recimo tako, preteču danasnje “Maslinijade”.
“Očekivali smo desetak ljudi na promociji, i zakazali u 14 časova susret pod Starom maslinom, a prijave zbog prevoza organizovali na recepciji hotela do 12 sati. Već do 11 sati bilo je prijavljeno 70 učesnika, od direktora produkcijskih kuća, članova žirija, snimatelja, osoblja, koje je trebalo organizovano prebaciti do Stare Masline, a mi raspolažemo sa samo tri putnička automobila. Onda je u pomoć pritekao Buco Petričević sa dva autobusa ‘Montenegroturista’, i sve je skockano”, kaže Anto Baković.
Ostalo je zapisano da je prvi Internacionalni TV festival u Baru trajao pet dana i da je definitvno promijenio sliku koju su mnogi izvanjci imali o ovom kraju Balkana. Ispunjeni su najvažniji postulati istaknuti u proglasu Organizacionog odbora: “da razvija saradnju i izgrađuje prijateljske veze među televizijama, autorima i ljudima, i da doprinese danas tako potrebnom miru”.
Željko Milović, photo: Bar Info
