Od januara 2011. godine crnogorski građani mogućnost zamrzavanja matičnih ćelija novorođenadi imaju preko predstavništva Monte-Cell iz Podgorice koje je autorizovala banka matičnih ćelija Cryo-Save, iz Holandije. U toj banci se čuvaju uzorci iz 38 zemalja Evrope, Azije i Afrike.
Iz Monte Cella su kazali da se, od početka njihovog rada, svake godine povećava broj zainteresovanih roditelja za proceduru, kao i da su građanki sve bolje informisani šta procedura nudi i pruža.
Oni su agenciji MINA rekli da je zadržan trend da su njihovi klijenti uglavnom mladi, obrazovani roditelji koji koriste informacione tehnologije i koji imaju znanja o primjeni matičnih ćelija.
"Pupčana vrpca igra životnu ulogu u brizi o zdravlju djeteta tokom devet mjeseci trudnoće. Već danas je moguće liječiti razne bolesti pomoću matičnih ćelija, a svakim danom dostignuća u medicini šire lepezu mogućnosti njihovog budućeg korišćenja u liječenju još većeg broja oboljenja ", kazali su iz Iz Monte Cella.
Prema njihovim riječima, najnovija klinička iskustva iz Kine pokazala su da se matične ćelije uspješne u liječenju AIDS, posebno kod pacijenata koji ne odgovaraju na već poznatu, konzervativnu terapiju.
"Klinička istraživanja su potvrdila da se matične ćelije mogu presaditi u oštećene dijelove tijela u kojima su vitalne ćelije istrošene ili uništene i tada matične ćelije mogu zamijeniti te oštećene ćelije", kazali su iz Monte Cella.
Oni su podsjetili da je prva uspješno obavljena transplantacija matičnih ćelija iz krvi pupčane vrpce obavljena 1988. godine i da je zbog toga poslednjih 15 godina u svijetu zaživjela praksa čuvanja sopstvenih matičnih ćelija, uzetih iz krvi pupčanika poslije rođenja djeteta.
"Podaci govore da se svake godine obavi oko tri hiljade transplantacija, što znači da se može sasvim sigurno govoriti o jednom novom medicinskom standardu. Matične ćelije iz krvi pupčane vrpce koje su pravilno pripremljene za čuvanje mogu ostariti više od nas samih", rekli su iz predstavništva.
Iz Monte Cella su naveli da su matične ćelije, ukoliko se primjenjuju za terapiju kod djeteta od kog su uzete (autologno) u potpunosti podudarne." Najveća verovatnoća da će biti primjenljive kod druge osobe (alogeno) je za rođenu braću ili sestre, potom za roditelje".
Prema njihovim riječima, najviše uzoraka je iz većih i razvijenijih država- Njemačke, Španije, Italije, ali da su, u odnosu na broj stanovnika - Grčka, Slovenija, Mađarska i Bugarska vodeće po broju ostavljenih uzoraka.
Iz predstavništva su kazali da broj korisnika u Crnoj Gori i dalje nije blizu broja čuvanih uzoraka matičnih ćelija u razvijenim državama.
"Iz same Crne Gore je
Kako raste interesovanje za proceduru, lakše se dolazi i do podataka o bankama ćelija, a iz Monte Cell-a su pojasnili da u Evropi posluje vise od 50 privatnih i javnih banaka.
Kako su navli, postoji nekoliko registara javnih banaka u kojima se pohranjuju uzorci matičnih ćelija, a takvi registri sadrže potrebne informacije o donorima, koji se mogu koristiti u pokušavanju da se pronađe adekvatan donor za potencijalnog primaoca terapije.
"Prilikom doniranja uzorka matičnih ćelija, ne postoji garancija da ce donator moći i da bude liječen. Doniranje matičnih ćelija znači da smo uzorak koji u sebi sadrži matične ćelije donirali, odnosno da smo ga dali da bude iskorišćen onome kome bude trebao", kazali su iz predstavništva.
Oni su ukazali da vjerovatnoća da će donator u životu moći da bude i pacijent zavisi i od same vjerovatnoće podudarnosti sa uzorcima koji se nalaze u registru," a to znači u najidealnijim uslovima 1:540".
Iz Monte Cella su pojasnili da, sa druge strane, u privatnim bankama roditelji, kasnije dijete samo i jedino raspolažu sa pohranjenim uzorcima, dok se u javnim bankama čuvaju donirane matične ćelije, odnosno sa njima donor ne raspolaže.
Kako su dodali, prema tehnologiji banke se dijele na one koje zamrzavaju punu krv i one koje koriste metode pranja, zapreminske redukcije, odnosno odvajaju matične ćelije prije zamrzavanja.
Zamrzavanje pune krvi, pojasnili su iz Monte Cell-a, je metoda koja se koristila na počecima razvoja te grane medicine a danas, kako su kazali, samo javne i rijetke privatne banke još uvijek rade po staroj tehnologiji odnosno zamrzavaju potpunu krv.
Prema njihovim riječima, u kliničkoj praksi je utvrđeno da je, nakon aplikacije pune krvi koja sadrži matične ćelije, broj neželjenih reakcija na primljenu krv veliki, pa je, dodali su, iz tog razloga Američka agencijaza kontrolu rada Biobanaka naložila da su sve banke morale preći na sistem čuvanja zapreminske redukcije do septebra prošle godine.
Iz Monte Cella su rekli da se matične ćelije dobijene iz krvi pupčane vrpce u nekoliko svjetskih centara, u redovnom kliničkom protokolu, umnožavaju se (ekspanduju) i nakon toga primenjuju u terapiji.
"Primarni razlog za ovu vrstu pripreme uzorka je taj što je uzorak manji nego što je potrebno za liječenje jedne odrasle osobe koja boluje od hematoloskog oboljenja, gdje se terapija određuje na osnovu pacijentove visine i težine", naveli su iz predstavništva.
Oni su kazali da se centri, koji su prvi razvili tu metodu, nalaze u SAD, danas i u nekim centrima u Evropi i da sada već postoji mogućnost da uzorak matičnih ćelija umnože i do 450 puta.
"Ove vrste ćelijske manipulacije pokazale su se kao izuzetno bezbjedne i ne nose sa sobom rizik od daljeg razvoja bolesti", rekli su iz Monte Cella.
Oni tvrde da Cryo–Save banka matičnih ćelija posluje po principima kvaliteta i zahtjevima EU, kao i zakonodavstva Crne Gore.
To je, kako navode, jedina
"Ima razvijenu mrežu saradnje sa svim vodećim medicinskim centrima u kojima se vrši primjena matičnih ćelija, tako da u specifičnim slučajevima za potrebe svojih klijenata može uspostaviti kontakte sa institucijama, koje bi klijenti sa svojim ljekarima mogli upotrijebiti za eventualno liječenje“, kazali su iz predstavništva.
Cryo-Save ima razvijen donatorski program u čitavom svijetu, pa i u Crnoj Gori, koji znači da ukoliko u porodici postoji pacijent sa nekom od bolesti koja se liječi koristeći matične ćelije, omogućava se čuvanje matičnih ćelija besplatno.
„S obzirom na ekonomsku situaciju Cryo-Save, pokušava pomoći našim građanima tako što omogućava uplaćivanje nadoknade za čuvanje matičnih ćelija do 20 godina, prema mogućnostima klijenata, odnosno na rate bez kamate“, kazali su iz predstavništva.
U proceduri čuvanja matičnih ćelija, uzorak krvi se uzima iz pupčanika po odvajanju djeteta od majke poslije porođaja i iz njega se izoluju matične ćelije, koje se nakon toga zamrzavaju na -196 stepeni u gasovitoj fazi tečnog azota. Taj postupak se naziva krioprezervacija, a tako sačuvane matične ćelije mogu da traju neograničeno i ne stare
Eventualna dostava matičnih ćelija predviđena je u roku od 48 sati, na pismeni zahtjev ljekara ili medicinskog centra koji bi vršio terapiju uz isključivu saglasnost roditelja potpisnika ugovora. Troškovi, koji obuhvataju transport, laboratorijsku obradu mikrobiloškog i vitalnog statusa, zamrzavanje i čuvanje prvih 20 godina, iznose oko dvije hiljade EUR.
(MINA)
