Izvršni direktor Centra za monitoring (CEMI), Zlatko Vujović, ocijenio je u razgovoru za Portal Analitika da bi se Srpska pravoslavna crkva mogla pojaviti kao garant formiranja buduće lokalne vlasti u Podgorici, koju bi dominantno ponovo sačinjavao DPS.
- Ovdje je prije svega riječ o nekim manjim partijama ili o mogućoj podršci pojedinih odbornika, izabranih sa liste neke od većih opozicionih prosrpskih partija. SPC u Crnoj Gori - sada već otvoreno - podržava DPS, kao i eventualnu koaliciju nekih prosrpskih partija sa ovom partijom, rekao je Vujović u razgovoru za Portal Analitika.
Govoreći o Krivokapićevoj inicijativi za formiranje državotvornog bloka, Vujović je kazao da je ta ideja plasirana kao scenario koji SDP-u omogućava da da se postavi kao lider bloka koji može ostvariti značajan rezultat i sa velikom šansom da bude subjekat koji će odlučivati o tome ko će vršiti vlast na lokalnom nivou u Podgorici.
- Eventualno formiranje tog bloka na lokalnom nivou bio bi dobar test za nacionalne izbore i planove SDP-a da nastupi odvojeno od DPS-a, ali i kao dobar zaštitni plašt SDP-u od napada DPS-a sa kojim je vršio vlast više od 15 godina, kaže Vujović.
ANALITIKA: Koliko su realne najave o nekoj vrsti objedinjavanja opozicije pred veoma bitne lokalne izbore u Podgorici, kako se to čuje posljednjih dana od Demokratskog fronta i SNP-a?
VUJOVIĆ: Teško je očekivati da će - opozicija zajedno sa SDP-om, koji je opozicija na lokalnom nivou u Podgorici - formirati jedinstvenu listu koja bi se suprostavila DPS-ovom bloku. U javnosti je vidljivo da postoje dvije koncepcije među potencijalnim konstituentima takvog bloka. Jedna, koju predlaže SDP, a koja predviđa okupljanje suverenističkih snaga na jednoj listi, i druga koju zagovaraju DF i Forum 2010 koji predviđaju jedinstvenu opozicionu listu.
Vjerujem da je realnije očekivati nastup opozicije kroz dvije ili više kolona nego okupljenu oko jedinstvene izborne liste. Iako jedinstvena opoziciona lista zvuči primamljivo kao koncept, riječ je o modelu koji u Crnoj Gori teško da, u ovom trenutku, može doći do apsolutne podrške birača usljed dramatično velikih programskih razlika između konstituenata takvog bloka. Moramo uočiti da bi razlike između konsituenata takvog bloka oko velikog broja pitanja bile veće, nego što su pojedinačno neki od njih udaljeni od DPS-a, a sve zajedno bi to vodilo odustajanju dijela birača da podrže takvu koaliciju.
Mišljenja sam da je po opoziciju bolje rješenje grupisanje u dvije izborne liste programski srodnih političkih partija. Na kraju, ne treba zaboraviti da je opozicija, istina tada bez SDP-a, jedinstveno nastupila na prethodnim lokalnim izborima u Podgorici, te da sadašnju većinu DPS-u daju odbornici izabrani sa te i takve jedinstvene opozicione liste. Stoga jedinstveni nastup nije sam po sebi garant uspjeha.
ANALITIKA: U tom kontekstu, zašto koalicije SNP-a sa DF pa i neke ranije šire opozicione koalicije za lokalne izbore, do sada nijesu davale sinergetski efekat?
VUJOVIĆ: Nije dovoljno samo nastupiti na jednoj izbornoj listi i očekivati da će ta izborna lista osvojiti više glasova nego te iste partije kada su nastupale samostalno. Takvo je očekivanje posebno nerealno ako konstituenti takve liste vode žestok medijski rat između sebe na nacionalnom nivou kao i na terenu između aktivista.
Predizborne koalicije moraju imati za birače jasnu programsku osnovu, te interes uspjeha koalicije mora biti iznad pojedinačnih partijskih interesa. Ova dva politička subjekta nijesu uspjela da suzbiju netrpeljivosti između rukovodstava, kao i ni partijske borbe na terenu te tako da ne čudi loš rezultat njihove zajedničke liste.
ANALITIKA: Da li je po Vama ostvarljiva ideja SDP-a o državotvornom bloku?
VUJOVIĆ: Inicijativa za formiranje državotvornog bloka je, prije svega, plasirana kao scenario koji SDP-u omogućava da izbjegne sukobe sa opozicijom, posebno sa direktnim konkurentom – Pozitivnom Crnom Gorom; sa željom da se postavi kao lider bloka koji može ostvariti značajan rezultat i sa velikom šansom da bude subjekat koji će odlučivati o tome ko će vršiti vlast na lokalnom nivou u Podgorici. Takođe, ovakav blok SDP štiti u velikoj mjeri od napada DPS-a, ali i od negativnih posljedica eventualnog predizbornog koaliciranja sa partijama koje se programski radikalno razlikuju od ove partije.
Samostalnim nastupom SDP bi bio bio ukliješten između, sa jedne strane nekadašnjeg koalicionog partnera, a sa druge strane opozicione Pozitivne. To je prilično loša pozicija za SDP. Eventualno formiranje državotvornog bloka na lokalnom nivou bio bi dobar test za nacionalne izbore i planove SDP-a da nastupi odvojeno od DPS-a, ali i kao dobar zaštitni plašt SDP-u od napada DPS-a sa kojim je vršio vlast više od 15 godina.
ANALITIKA: Da li je to možda odgovor manje članice vladajuće koalicije na koketiranje DPS-a sa SPC?
VUJOVIĆ: Ne vjerujem da je pozicija Srpske pravoslavne crkve prilikom odlučivanja o formiranju državotvornog bloka bila od nekog velikog značaja. Ono što je prije moguće da se, usljed udaljavanja SDP-a od DPS-a, DPS odlučio na snažnije flertovanje sa SPC, koje je uvijek postojalo ali ne u velikoj mjeri.
ANALITIKA: Zašto je SDP uslovio formiranje državotvornog bloka jasnom podrškom članstvu Crne Gore u NATO?
VUJOVIĆ: Postoji više razloga jednoj takvoj najavi. Svakako da SDP želi da zadrži simpatije zapadnih partnera kao politički subjekat koji ne kalkuliše oko članstva u ovo uticajnom vojnom bloku. S druge strane, SDP želi da postavi uslov koji bi služio kao brana ulasku u koaliciju onih subjekata čije učešće može nanijeti političku štetu SDP-u. Dakle: SDP je, kao što sam rekao, bliži koaliciji sa onim subjektima koji su im bliski po programskoj orjentaciji.
ANALITIKA: U kojoj mjeri SPC može biti faktor pred lokalne izbore u Podgorici, u slučaju davanja jasne podrške DPS-u?
VUJOVIĆ: Posljednji mjeseci su nam pokazali da su se narušeni odnosi između DPS-a i SPC prilično popravili, posebno kada je riječ o situaciji u Podgorici. Srpska pravoslavna crkva u Crnoj Gori - sada već otvoreno - podržava DPS, kao i eventualnu koaliciju nekih “prosrpskih” partija sa ovom partijom.
Ne treba zanemariti da su neke opozicione partije, čiji su predstavnici izabrani sa jedinstvene liste opozicije za odbornike u podgoričkom parlamentu, odlučili da podrže manjinsku lokalnu vladu DPS-a. S obzirom na izuzetan uticaj koji SPC ima na ove dvije male partije, iz današnje perspektive djeluje prilično realno da SPC može da se pojavi kao garant formiranja neke nove parlamentarne većine u Podgorici!
Ovdje je prije svega riječ o nekim manjim partijama ili o mogućoj podršci pojedinih odbornika izabranih sa liste neke od većih opozicionih prosrpskih partija.
ANALITIKA: Da li je po Vama realna najava o ulasku neke srpske stranke u Vladu do kraja ovog mandata izvršne vlasti kako je to najavio premijer Đukanović; da li bi u tom slučaju medijatori tog ulaska mogli biti Vučić ili Dačić?
VUJOVIĆ: Teško je vjerovati da neka od parlamentarnih partija prosrpske orjentacije može postati dio izvršne vlasti. To bi mogao biti scenario sprečavanja pada vlade u slučaju pokušaja SDP-a da izazove vanredne parlamentarne izbore. Moguće da bi neki poslanici bili spremni da to urade kao dio scenarija formiranja nove partije ili davanja parlamentanog statusa nekim partijama koje nijesu trenutno u parlamentu, a koje bi pomogle DPS-u na narednim izborima. Ipak, riječ je o scenarijima sa malom vjerovatnoćom da se dese.
Ono što se može čuti nezvanično od strane dijela političkih aktera jeste - da je Vučić uložio značajne napore da utiče na ulazak prije svega nekih konstituenata DF u vlast. To se za sada nije desilo, a vidjećemo da li će tu biti određenih promjena u narednom periodu.
ANALITIKA: Da se vratimo malo na situaciju u zemlji. Da li neriješeni slučajevi napada na novinare mogu uticati na dinamiku pregovora sa EU?
VUJOVIĆ: Nerasvjetljavanje napada na novinare će ugroziti dinamiku pregovora sa EU. Veoma zabrinjava jačanje nasilja i pritisaka na kritičare vladajućih struktura. Ono što mogu saznati u razgovorima sa nekim od međunarodnih predstavnika jeste da oni neće prihvatiti pokušaje nekih struktura vlasti da korišćenjem metoda iz bivših zemalja SSSR smanje pritisak kritičke javnosti.
Previše smo mi daleko otišli u procesu evropskih integracija da bi neko nasiljem nad medijima i pritiscima na NVO sektor, namještanjima afera, prisluškivanjima, formiranju kvazi nevladinih organizacija koje pokušavaju da diskredituju ključne kritičare, uspio nas vratiti na stanje nalik onome u Rusiji, Ukrajini ili Azerbejdžanu.
Crna Gora ima sjajnu šansu da veoma brzo okonča pristupne pregovore, ako budemo pratili očekivanja zapadnih partnera. Ne vjerujem da protivnici evropskih i evroatlanskih integracija nemaju snage da zaustave proces ali mogu ga značajno usporiti.
Nenad ZEČEVIĆ
