Koncentracioni logor “Campo do concentramento internato, posta millitare 137 – Antivari” formiran je početkom septembra 1942. godine na livadama ispred današnjeg ulaza u Luku.
Imao je dva dijela, za muškarce i žene, sa 28 podignutih drvenih baraka. U njega su dopremani rodoljubi iz svih krajeva Crne Gore, uz znatan broj Barana i žitelja okolnih sela. Italijani su pored baraka opasanih bodljikavom žicom podigli i prostorije u kojima su bez hrane i vode, smještani i mučeni internirci. U krugu logora bili su podignuti stubovi gdje su vješanjem kažnjavani tzv. aktivni logoraši.
Za samo nešto više od godinu dana postojanja, od septembra 1942. do 20. oktobra 1943, kada je logor raspušten, kroz njega je prošlo preko 10.000 ljudi, među njima 1.000 žena i nekoliko stotina staraca i djece.
Ishrana u logoru je bila toliko loša, i po kvalitetu i po količini, da je podmirivala samo potrebe ljudskog organizma za pukim preživljavanjem. U logoru su umrla 34 internirca, među kojima i jedno dijete od nepune dvije godine. Italijani su 25. juna 1943. iz logora izveli i strijeljali 180 logoraša, u Andrijevici, Beranama, Danilovgradu, Nikšiću, Cetinju, Podgorici i Baru.
Stanovnici Bara su radili na prikupljanju i doturanju hrane, odjeće i obuće logorašima. Odziv za ovakvu aktivnost bio je velik, bez obzira na vjersku i nacionalnu pripadnost i opšte siromaštvo. Barani su doturali pomoć i kada nikoga nijesu imali unutar žice, i teško je naći porodicu koja nije u nekom vidu pomogla logorašima. Doturali su hranu i u ime njihovih porodica, kad to one nijesu mogle ili smjele, a bili su i prenosioci vijesti i raznih obavještenja.
Barski koncentracioni logor je rasformiran dolaskom Njemaca, a nekoliko stotina zarobljenika internirano je u logore u Njemačkoj i Albaniji.
Još od kraja rata, postojala je u Baru ideja o nastanku spomen-kompleksa posvećen barskom koncentracionom logoru. Pokušaj da se izgled pustare gdje su bile barake promijeni, uslijedio je pred Dan republike 28. XI 1959. godine. Tada su, u okviru proslave 40 godina SKOJ-a i KPJ, pioniri zasadili prva stabla u novom, kako su ga tada zvali, Pionirskom parku. Bio je veličine tri hektara, i završen je do kraja 1960. godine.
Osamdesetih godina XX vijeka donijeta je odluka da se na tom mjestu oformi kompleks površine 17.000 kvadratnih metara, podijeljen na tematske cjeline. U centralnom platou planirana su tri platoa oivičena cvijećem, a u jednom je trebala gorjeti tzv. vječna vatra. Elementi duž pješačkih staza su predstavljali stilizovana jedra sa ispisanim tekstom o Barskom logoru. Zbog nedostatka sredstava, ova ideja nikada nije sprovedena u djelo, a načinjene su samo pješačke staze čiji se ostaci i danas mogu vidjeti.
Punih 50 godina, u iščekivanju grandioznog spomenika i nabavke sredstava za bilo kakvo obilježje, na nemilo mjesto podsjećalo je samo kameno korito u kome su se kupali zatvorenici, i plehana tabla sa izlizanim natpisom. Tako je i danas.
Željko MILOVIĆ
