POBJEDA: Kako ocjenjujete saradnju Rumunije i Crne Gore i nivo političkih odnosa?
CORLATEAN: Jedan od prioriteta naše spoljne politike jeste rast i jačanje pozicije Rumunije u EU i NATO, a to podrazumijeva djelotvorniju i aktivniju promociju cilja: transformacije našeg komšiluka, oblast Zapadnog Balkana, koji podrazumijeva i Crnu Goru, u region demokratskog prosperiteta i bezbjednosti.
Rumunija želi da ojača svoju pozitivnu i aktivnu uključenost u Crnoj Gori, na bilateralnom nivou i u okviru evropskih i regionalnih projekata, podržavajući unutar EU evropsku perspektivu Crne Gore putem bilateralne razmjene stručnog mišljenja.
Tokom razgovora koje ćemo voditi sa crnogorskom stranom, razmatraćemo jačanje bilateralne saradnje, koristeći se rumunskom ekspertizom dobijenom u procesu pristupanja Rumunije EU i NATO i mogućnostima koje nudi geografska, istorijska i kulturna blizina naših zemalja.
POBJEDA: Ekonomska saradnja se evidentno može i mora unaprijediti. U kojim oblastima vidite najviše prostora za unapređenje saradnje?
CORLATEAN: Želio bih da naglasim stav Rumunije o važnosti regionalne saradnje, koja je bitan kriterijum za procjenu napretka kandidata za ulazak u EU, istovremeno proaktivno pružajući definisan okvir za vođenje dijaloga sa Evropskom unijom.
Istinsko i pragmatično učešće u mehanizmima regionalne saradnje jeste jedan od osnovnih referentnih kriterijuma za dalje korake ka članstvu u EU. Dobar primjer toga jeste saradnja u Strategiji EU za Podunavlje u kojoj Crna Gora ima dinamičnu ulogu. Postoji više mogućnosti za dalje jačanje naše bilateralne saradnje u konkretnim projektima koji se sprovode u sklopu Dunavske strategije EU.
Pored Strategije EU za Podunavlje, veoma važna oblast, otvorena za saradnju, jeste energetika.
POBJEDA: Energetska kriza plaši cijelu Evropu. Koliko Crna Gora i Rumunija mogu sarađivati u ovoj oblasti?
CORLATEAN: Države članice Evropske unije sve više prepoznaju značaj Rumunije u pogledu energije. Rumunija ima potencijal da odgovori na aktuelne izazove sa kojima se suočava sistem energetske bezbjednosti EU. Čvrsto vjerujemo da će promocija novih inicijativa za saradnju u regionu, zajedno sa Crnom Gorom, i jačanje postojećih, dovesti do veće stabilnosti regiona i razvoja svake države pojedinačno.
Posljednje, ali ne manje bitno, Rumunija je svjesna značajne uloge turizma i važnog uticaja te privredne grane kada je u pitanju ekonomski oporavak i potencijal rasta u svjetskoj privredi. S tim u vezi, dva su ključna faktora, globalizacija i tehnologija, koje naš turizam trenutno čine jednim od najdinamičnijih privrednih oblasti. Naša je zemlja danas među prvima koje prednost daju ekoturističkim destinacijama, uspostavljajući sistem Evropskog standarda za ekoturizam (EETLS), prvi globalno priznati sistem od strane Svjetskog savjeta za održivi turizam (GSTC) u septembru 2012.
Crna Gora i Rumunija bi trebalo da zajedno razvijaju brojne turističke i kulturne programe, kao što su: ekološki turizam, integracija na tom polju, prihvatanje novih tehnologija u turizmu i obuke za stručna lica.
Kao što sam pomenuo, iako se prijetnja energetske krize donekle povukla, za Rumuniju je i dalje prioritetno stvaranje zajedničkog tržišta energenata (koje uključuje središnju i jugoistočnu Evropu), kao i razvoj infrastrukture za proizvodnju energije kroz koordinisana zajednička zalaganja i poboljšanje saradnje između zemalja u regionu.
Istovremeno, Rumunija (kao i EU u cjelosti) smatra da bi komšijske države trebalo da prihvate bitna pravila rada tržišta energije, prvenstveno tako što će proširiti i produbiti energetsku zajednicu. Dalje, Rumunija se neprestano zalagala za izbjegavanje stvaranja linije podjela u energetskom polju Evrope, a zalagala se i za stvaranje veza sa komšijskim državama EU.
Stoga, prvi korak ka mogućoj budućoj saradnji između Rumunije i Crne Gore na polju energije već je napravljen. Takođe, Rumunija će moći da preduzme sve neophodne srednjoročne i dugoročne mjere kako bi osigurala energetsku bezbjednost i značajno smanjenje uvoza, pa čak i jačanje izgleda da Rumunija postane energetski izvoznik u regionu.
Kao što znate, čak je projekat TAP (Transjadranski gasovod) dobio prednost nad Nabukom. Rumunija ima dobru mješavinu energetskih izvora i u narednom periodu će biti aktivno uključena u energetske projekte od koristi za EU u cjelosti, poput projekata AGRI ili PEOP, kao i u proširenju naših interkonekcija i promovisanju projekata interkonekcije sa komšijskim zemljama na temu gasa i električne energije.
POBJEDA: U toku su pregovori Crne Gore sa Evropskom unijom. Kako ocjenjujete naš evropski put i koje biste savjete u pregovaračkom procesu imali za Crnu Goru?
CORLATEAN: Rumunija čvrsto podržava evropsku integraciju Zapadnog Balkana koja treba da počiva na principu zasluga i zadovoljavanja kriterijuma pristupa. Proširenje je jedna od najuspješnijih odluka EU i značajno doprinosi širenju mira, stabilnosti, prosperiteta i bezbjednosti u Evropi.
Pozdravljamo napredak koji je Crna Gora ostvarila na putu pristupanja, zatvorivši dva pregovaračka poglavlja za manje od godinu. To predstavlja dobru osnovu za dalje ubrzano napredovanje u procesu integracija. Sigurni smo da će se pregovori uspješno razvijati i tokom litvanskog predsjedavanja EU.
Snažno podržavamo integraciju Crne Gore u EU i otvoreno vam nudimo našu ekspertizu iz perioda prije pristupanja Uniji. Izrazili smo spremnost da pružimo tehničku podršku i znanje tokom procesa pristupanja Crne Gore. Zadovoljni smo što su prvi koraci u tom polju već napravljeni, sklapanjem međudržavnog Memoranduma o razumijevanju koji podrazumijeva jačanje saradnje u oblasti zaštite životne sredine i održivog razvoja, kao i razmjenu stručnog kadra u sklopu programa TAIEX.
POBJEDA: Za Crnu Goru će posebno biti teška poglavlja 23 i 24, borba protiv organizovanog kriminala i korupcije i reforma pravosuđa. Koliko je Rumuniji bilo teško da uđe u borbu sa ovim velikim problemima? Kako izaći kao pobjednik iz te bitke?
CORLATEAN: Iz našeg iskustva znamo da put ka punopravnom članstvu EU nije lak i snažno podstičemo sve kandidate da svrsishodno utroše sva finansijska sredstva i tehničku podršku koju EU nudi putem konkretnih programa (IPA, TAIEX itd). Glavni cilj jeste sticanje koristi koje donosi evropski zakonodavni okvir. Iz ove perspektive vjerujemo da je korišćenje tih sredstava značajno doprinijelo sprovođenju reformi na domaćem terenu i jačanju administrativnih kapaciteta.
Rumunija je sprovela niz reformi uspostavljajući novo pravosudno i institucionalno uređenje u potpunosti u skladu sa standardima EU. Danas su na snazi posebni zakoni koji osiguravaju djelotvorno funkcionisanje sudstva, a hitra implementacija novog zakonodavstva donosi očekivane rezultate.
