- Usvojen je i Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o strancima, koji propisuje regulisanje pravnog statusa i pristup ostalim pravima za lica koja izražavaju spremnost da se integrišu u Crnu Goru. Takođe je uspostavljena i saradnja Crne Gore, Srbije, Hrvatske i Bosne i Hercegovine, kroz Deklaraciju potpisanu tokom ministarske konferencije u Beogradu u novembru 2011. godine, naveo je Đukanović.
Danas, na Svjetski dan izbjeglica, kao i punih 20 godina unazad, izražavamo duboko uvažavanje i pažnju prema onima koji su radi spašavanja svojih života bili prinuđeni da napuste domove i upute se u neizvjesnost, čega na žalost nije bila pošteđena ni naša nekadašnja zajednička država.
Obilježavajući taj Dan, prilika je da se osvrnemo iza sebe, kako bi vidjeli šta smo kao država i kao društvo postigli u suočavanju sa tim teško savladivim problemom, koji je pune dvije decenije opterećivao Crnu Goru, višestruko nadilazeći njene objektivne mogućnosti i raspoložive finansijske i materijalne resurse.
Saniranje tog problema bio je dogotrajan i traumatičan proces, jednako za taj izbjeglički talas koji nas je zapljusnuo, kao i za Crnu Goru, koja im je širom otvorila vrata i pružila šansu za novi početak. Nakon dugotrajnih i iscrpljujućih aktivnosti koje je Vlada Crne Gore preduzimala, u saradnji i uz značajnu pomoć najvažnijih međunarodnih činilaca, kao i neospornih rezultata koji su postignuti, konačno smo pred zatvaranjem tog važnog i veoma zahtjevnog društveno-ekonomskog pitanja.
Podsjetimo se na najvažnije aktivnosti, kojima smo kao država ukazivali najveću pažnju:
Ulažemo napore da uz podršku IPA sredstava obezbijedimo trajna i održiva rješenja za pripadnike RAE populacije i ostala interno raseljena lica koja žele da se integrišu u Crnu Goru, ili da iskoriste pravo na dobrovoljni povratak u zemlju porijeka. Projektom, vrijednim 3 miliona €, od koji će iz IPA fondova biti obezbijeđeno 2,5 miliona €, uz kofinansiranje Vlade, predviđena je izgragradnja 90 stambenih jedinica i višenamjenskog centra, kao i socijalna integracija, tehnička pomoć i podrška za dobrovoljni povratak.
Pored toga, Nacionalnim stambenim programom predviđeno je obezbjeđenje sredstava za rješavanje stambenog pitanja za 6.063 lica koja spadaju u najranjivije kategorije. Kroz taj program predviđena je izgradnja 907 stambenih jedinica, te isporuka građevinskog materijala za 120 stambenih jedinica, izgradnja 60 montažnih kuća i 90 smještajnih jedinica u Domu starih u Pljevljima. Ukupna vrijednost projekta je 27.696.000 eura, od kojih kontribucija države iznosi 15%, tj. 4.154 miliona eura.
U proteklom dvadesetogodišnjem periodu, u Crnoj Gori su izgrađeni trajni stambeni objekti na 19 lokacija, čiji ukupni kapacitet iznosi 433 stambene jedinice. Istovremeno, na 7 lokacija su izgrađeni privremeni stambena objekti kapaciteta 384 stambene jedinice, a obezbjeđen je i potrebni materijal za individualnu stambenu gradnju za 337 raseljeničkih porodica. Ukupno je izgrađeno 1.154 stambenih jedinica za smještaj raseljenih i interno raseljenih lica u Crnoj Gori.
Dosadašnja neuralgična tačka romske izbjegličke populacije u kolektivnom centru "Kamp Konik" biće uskoro na prihvatljiv način riješena. Projektom obnove i osavremenjavanja tog naselja predviđena je izgradnja 120 stambenih jedinica, čija vrijednost iznosi 5. 700.000.00 €, od kojih su sredstva granta 3. 990.000.00 €. Najznačajniji donatori koji su pružali podršku Vladi Crne Gore u aktivnostima oko obezbjeđivanja smještaja su njemačka Vlada kroz NVO Help, švajcarska Vlada kroz Agenciju za razvoj i saradnju, UNHCR i Evropska unija.
Prema zvaničnim podacima, u Crnoj Gori danas boravi 3.493 raseljena lica iz BiH i Hrvatske i 8.084 sa Kosova. Od tog broja, podnijeto je 9.066 zahtjeva za stalno nastanjenje, od kojih je riješeno ukupno 5.430 zahtjeva, dok je za privremeni boravak podnijeto 365 zahtjeva, od kojih je riješeno 103.
Od 2005. godine Zavod za zbrinjavanje izbjeglica, zajedno sa međunarodnim organizacijama, sprovodi program dobrovoljnog povratka interno raseljenih lica na Kosovo. Za proteklih 6 godina domovima se vratilo oko 2.700 lica uglavnom romske nacionalnosti, uz dodatnih 673 lica koja su izrazila želju da se vrate u zemlju porijekla, zbog čega se očekuje intenzivnije angažovanje tamošnjih vlasti na obezbjeđenju uslova za njihov povratak.
Sa ponosom danas možemo reći da onim što je učinila na prihvatu i zbrinjavanju enormnog izbjegličkog talasa i rješavanju njihovog statusa, Crna Gora spada u red zemalja koje su ispoljile visok nivo odgovornosti i podigle prag humanosti prema toj ranjivoj populaciji, zbog čega je dobijala visoke ocjene i brojna priznanja najvažnijih međunarodnih faktora. Svojim odnosom prema tom problemu Crna Gora je, i to posebno ističem, na najbolji način u život sprovela Konvenciju Ujedinjenih nacija o izbjeglicama.
Prisjećajući se teškog i bolnog crnogorskog iskustva u suočavanju sa tim problemom, kao predsjednik Vlade i kao čovjek iskreno želim da se nikad više, ni na jednoj tački zemljine kugle, ne ponovi drama kroz koju smo na ovim prostorima morali da prođemo i da svaki čovjek na planeti živi život oslobođen patnje i dostojan ljudskog bića. Tome, kao i opštem dobru i napretku građana i države Crne Gore, ostajem posvećen bez ostatka, zaključio je Đukanović.
