Pažin je, predstavljajući Informaciju članovima Odbora za ljudska prava i slobode, kazao da je Evropski sud za ljudska prava u Strazburu, do kraja prošle godine, imao u radu 849 predstavki podnešenih protiv države Crne Gore.
„Indeks 2,91 koji označava broj predmeta u 2012.godini na deset hiljada stanovnika, kao statistički parameter koji koristi Evropski sud, ukazuje da se Crna Gora nalazi među državama sa visokim indeksom predstavki tom sudu po glavi stanovnika“, naveo je Pažin.
On je pojasnio da je prosječan indeks država članica Savjeta Evrope 0,79.
„Ipak, u prošloj godini prisutan je ohrabrujući trend smanjenja priliva predstavki koje se podnose Evropskom sudu protiv Crne Gore, jer indeks za tu godinu značajno povoljniji u odnosu na neke države iz regiona, ali i na neke članice Evropske unije“, kazao je Pažin.
On je precizirao da je 2009. taj indeks bio 4,27, 2010. godine 4,95, a 2011. čak 5.08.
Evropskom sudu je 2009. godine dostavljeno 269 predmeta protiv Crne Gore, 2010. godine 305, a naredne 314.
Pažin je kazao da se od 849 predstavki protiv Crne Gore, 34 nalaze u fazi glavne rasprave pred Evropskim sudom, u kojoj se raspravljaju pravna pitanja, kako prihvatljivosti predstavki, odnosno procesnih pretpostavki, tako i pitanja osnovanosti, odnosno merituma predstavki.
„Do dana sačinjavanja ove informacije Evropski sud je u odnosu na Crnu Goru donio 377 sudskih odluka, od čega je u 350 predstavka odbijena kao očigledno neosnovana, odbačena kao neprihvatljiva ili je brisana sa liste, dok je u 27 slučajeva Sud utvrdio povredu barem jednog od konvencijskih prava na koje su se odnosile predstavke“, naveo je Pažin.
Prema njegovim riječima, u odnosu na 34 predstavke koje se nalaze u fazi glavne rasprave, podnosioci su se u 29 predmeta pozvali na povredu prava na pravično suđenje, od čega se četiri slučaja odnose na neizvršenje pravosnažnih i izvršnih sudskih odluka, a u 23 na povredu prava na suđenje u razumnom roku, dok se u dva slučaja podnosioci pozivaju na povredu prava na nezavistan i nepristrastan sud.
Podnosioci predstavki su se u 25 slučajeva pozvali na povredu člana Konvencije Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, koji garantuje pravo na djelotvorno pravno sredstvo unutar pravnog sistema na nacionalnom nivou.
U tri predmeta podnosioci predstavki smatraju da im je povrijeđeno pravo kojim je propisana zabrana diskriminacije u sprovođenju konvencijskih prava, dok u jednom predmetu ističu povredu člana koji zabranjuje svaki vid diskriminacije u sprovođenju prava propisanih zakonom država članica.
Pažin je naglasio da Evropski sud ni u jednom predmetu, odnosno predstavci protiv države Crne Gore, nije presudio da je bilo diskriminacije.
U sedam slučajeva podnosioci predstavke apliciraju zbog, po njihovom mišljenju, povrede prava na mirno uživanje imovine, a sedam slučajeva odnosi se na zabranu mučenja, nehumanog ili ponižavajućeg postupanja ili kažnjavanja.
U jednom predmetu podnosilac predstavke poziva se na povredu prava na slobodu i bezbjednost ličnosti, dok se u jednom podnosilac predstavke poziva na povredu prava na život.
Pažin je u izvještaju naveo i Preporuke za preventivno uklanjanje slabosti unutar pravnog sistema, koje bi mogle biti povod za nove predstavke protiv Crne Gore pred Evropskim sudom za ljudska prava.
On je kao ozbiljan problem unutar pravnog sistema Crne Gore prepoznao pitanje djelotvornosti ustavne žalbe, i zabrinjavajući stav Evropskog suda za ljudska prava tim povodom.
Pažin je ocijenio da statistički pokazatelji o radu Ustavnog suda u postupcima po ustavnim žalbama mogu dezavuisati sistem zaštite ljudskih sloboda i prava na nacionalnom nivou, imajući u vidu da je Evropski sud, odlučujući u više predmeta protiv Crne Gore, konstatovao da se još ne može prihvatiti stav da je ustavna žalba unutar pravnog sistema Crne Gore djelotvorno pravno sredstvo.
„U tom smislu, čini se neophodnim preduzimanje hitnih mjera organizacione prirode u Ustavnom sudu, radi jačanja njegovih kapaciteta za efikasno odlučivanje po ustavnim žalbama pravnih subjekata, kako bi se to pravno sredstvo afirmisalo kao djelotvorni pravni lijek, čime bi se i smanjio broj podnesenih predstavki Evropskom sudu protiv Crne Gore“, naveo je on.
Pažin je ukazao i na probleme u primjeni Zakona o zaštiti prava na suđenje u razumnom roku, s obzirom na to da se, pored neblagovremenosti u izvršenju sudskih presuda, veliki broj predmeta odnosi na apliciranu povredu tog prava.
To, kako je naveo, ukazuje na potrebu pune afirmacije u praksi crnogorskih sudova pravnih sredstava koja predviđa Zakon o zaštiti prava na suđenje u razumnom roku – zahtjeva za ubrzanje postupka i tužbe za pravično zadovoljenje, usljed kršenja tog prava.
Pažin je upozorio da se može očekivati da će fokus interesovanja Komiteta ministara Savjeta Evrope u pogledu Crne Gore u narednom periodu, biti usmjeren na izvršenje sudskih odluka nacionalnih sudova u izvršnim postupcima.
Pažin smatra da je neophodna obuka izvršnih sudija, službenika i namještenika sudova koji postupaju u izvršnoj materiji, kao i budućih izvršitelja, radi što efikasnije primjene novih zakona o izvršenju i obezbjeđenju i javnim izvršiteljima.
U preporukama Pažina navodi se da će sloboda izražavanja i medijske slobode, sasvim izvjesno, biti u fokusu interesovanja evropskih partnera Crne Gore u narednom periodu, pri čemu treba voditi računa da je u dva predmeta protiv Crne Gore, Evropski sud utvrdio povrede slobode izražavanja.
On je kazao da je, analizirajući sudske predmete pred nacionalnim sudovima koji se odnose na slobodu izražavanja, uočio „nedosljednost i lutanja sudske prakse crnogorskih sudova u interpretaciji razlike između iznošenja vrijednosnih sudova u javnim istupima pojedinaca i grupa u odnosu na iznošenje činjenica“.
Pažin je naglasio da je ta razlika, prema praksi Evropskog suda, od suštinskog značaja za utvrđivanje odgovornosti, posebno u postupcima za naknadu nematerijalne štete zbog povrede časti i ugleda.
„Poseban problem predstavlja odmjeravanje visine naknade nematerijalne štete od nacionalnih sudova, u skladu sa ciljem, svrhom i razlozima kojima se nacionalni sudovi rukovode prilikom dosuđivanja ove štete“, ocijenio je on.
Pažin smatra da je neophodno unaprjeđenje prakse nacionalnih sudova u toj oblasti, u skladu sa praksom Evropskog suda za ljudska prava, radi dovođenja u ravnotežu potrebe uklanjanja svakog mogućeg prigovora koji bi se odnosio na opasnost od gušenja slobode medija koja može nastati neodgovarajućom praksom nacionalnih sudova.
„Posebno kroz neadekvatno tumačenje pravnog standarda „dužne novinarske pažnje“, a sa druge strane sprječavanjem zloupotrebe slobode izražavanja putem medija i mogućih teških posljedica koje time mogu nastati za čast, ugled, prava privatnosti i druga prava ličnosti oštećenih“, precizirao je on.
Prema njegovim riječima, dodatni problem u toj oblasti može predstavljati „brisani prostor“ nakon dekriminalizacije klevete i uvrede, s obzirom na to da istovremeno nije uslijedilo i donošenje odgovarajućeg zakona o građansko pravnoj odgovornosti zbog povrede časti i ugleda i drugih prava ličnosti.
Pažin smatra da bi, shodno tome, trebalo razmotriti potrebu donošenja posebnog zakona o građansko pravnoj odgovornosti zbog povrede časti i ugleda i drugih prava ličnosti.
On je kazao da je, po pitanju restitucije, jedan broj predstavki iz Crne Gore još u fazi preliminarne registracije.
„Koji su razlozi i zašto ti predmeti još nijesu uzeti u rad, ja to u ovom trenutku ne znam, jer sam Evropski sud prema svojim internim pravilima drži kao povjerljive informacije o predstavkama dok se one ne procesuiraju“, pojasnio je Pažin.
Upitan zašto je Evropski sud odbio toliko predstavki protiv Crne Gore, on je kazao da građanima možda nije dovoljno poznato da nijesu sva prava zaštićena Evropskom konvencijom, nego nekim drugim međunarodno-pravnim mehanizmima.
„Čest razlog je činjenica da se ne poznaju uslovi prihvatljivosti predstavki, pa se veliki broj njih odbacuje zato što se ne iscrpe sva djelotvorna pravna sredstva unutar crnogorskog pravnog poretka“, naveo je Pažin.
Foto: mootcourtcompetition.org
